Prokletije

Prokletije prostiru se istocno od Plavskog jezera. To su najviše i najprivlacnije planine u Crnoj Gori. Visoki i neobicni vrhovi, tragovi lednika, rijeke, potoci, izvori, jezera, raznovrsnost biljnog i životinjskog svijeta privlace generacije naucnika, ljubitelja prirode, planinara, turista, lovaca...

Godine 1836 francuz Ani Bone putujuci ovim krajevima nazvao je Prokletije „Alpi najugu Evrope“.

Najviši vrh na Prokletijama nalazi se na krecnjackom kolosu Bjelic. Tu je izvanredna lednicka dolina Ropojana. Prostrane šume, pašnjaci kroz koje žubore planinski potoci svojim  kamenitimkoritima, mirne površine jezera koje blistaju na suncu pružaju mogucnost za razvoj planinarstva, i ljetnjeg i zimskog turizma.

Geološku gradu karakteriše velika raznolikost koja proistice iz zastupljenosti stijena razlicitog porijekl, starosti, fizickih i hemisjkih osobina (škriljci, dolomiti, krecnjaci, fliš...). najznacajnije morfološke komponente su planinski masivi sa bezbroj prevoja, cirkova i visokih vrhova. Posebno bitna za razvoj ljetnjeg i zimskog turizma su obilježja denivelacija, ekspozicija, nagib terena, visina sniježnog pokrivaca idr. Na osnovu ovih elemenata plavsko-gusinjski region dijeli se na nekoliko zona:

Zona Bogicevice – sa obilježijima Alpske strukture sa visokim vrhovima i Hridskim jezerom. Kroz ovu zonu prolazi planirana trasa Plav-Bogicevica-Decani.
Zona Bora i Kofiljace – usmjerena je ka Plavu i Plavskom jezeru. Tu su planinski vrhovi naspram kotlinskog udubljenja.
Karanfilsko-Bjelicka zona – najkrševitiji dio ovog ali i crnogorskog uopšte, prostora. Ovdje se nalazi najveci broj vrhova od 2000m nadmorske visine koji predstavljaju atrakciju za alpiniste i planinare.
Visitorska zona – cini mnoštvo izolovanih vrhova sa vertikalnim i strmim odsjeccima prema Plavskom jezeru, dok se sa unutrašnje strane u nižim  djelovima planina može organizovati rekreativno skijanje.

Podrucje Plavsko-gusinjskog regiona odlikuje se velikim bogatstvom i raznovrsnošcu flore i faune, koje su prisutne u Alpskom, Mediteranskom i Srednjeevropskom podrucju. Medutim, prisutne su i vrste svojstvene Balkanskom i autohtonom podrucju što predstavlja znacajan faktor turisticke ponude. Prema dosadašnjim proucavanjima na podrucju crnogorskih prokletija registrovano je više od 750 vrsta visoko planinske vaskularne flore od cega je 18 lokalnih i više od 100 balkanskih endemiteta. Posebno je bogato podrucje Plava, koje se odlikuje raznoraznim fito i zoocentrima, rijetkim, prorijedenim, ljekovitim, medonosnim, aromaticnim, dekorativnim i na drugi nacin vrijednim predstavnicima flore i faune. Na ovom podrucju egzistira preko 1600 biljnih vrsta koje predstavljaju vaskularnu floru (paprati i cvjetnice) što cini skoro polovinu Crne Gore. Po raznovrsnosti flore ovaj prostor se može uporediti sa floristicki najpoznatijim planinama Balkanskog poluostrva kao što su Rila i Pirin u Bugarskoj.

Rijetke, posebno endemicne vrste kao što su munika (Pinus peuce) i molika (Pinus heldreichi) povecavaju motiv dolaska turista i time obogacuju turisticku ponudu.

Najtipicnija i najkvalitetnija vrsta drveta je molika (Pinus heldreichi), petoiglicasti bor koji krasi šume ovog regiona posebno okolinu Hridskog i Visitorskog jezera. Zajedno na nadmorskoj visini od 1700-2000m raste i munika (Pinus peuce) koja dostiže debljinu stabla do 2,5m starosti preko 100 godina.

Na Visitoru raste posebna vrsta cetinara tisa (Taxus baccata) koja pored zakonske zaštite pokazuje tendenciju nestajanja. Tisovo drvo poznato je po trajnosti i kvalitetu a stanovništvo mu predaju carobnu moc zbog izrade privjezaka, nakita kolijevki idr. I ostale vrste dosta rijetke u Evropi znacajno su prisutne na ovom prostoru javor (Acer spp) vulfenija (Wulphenia bleccici)...

Znacajno bogatstvo ovih prostora je i široka lepeza ljekovitog bilja, divljeg voca i ostalih poljsko-šumskih plodova. Oko 60 vrsta lokalno stanovništvo koristi vjekovima kao lijek za razne bolesti, za pravljenje cajeva, melema, ulja, sokova i raznih preradevina za jelo. Poznate biljne vrste su lincura (Gentiana verna), kamilica (Matricaria camomila), glog (Crataegus monagina), hajducka trava (Achilea millefolium), nana (Mentha piperita, M. aquatica), lipa (Tilia spp), pelin (Salvia officinalis)... Od šumskih plodova najveci prostor je pod borovnicama (Vaccinium myrtilis) ali postoje i znacajne  kolicine kleke (Juniperus spp), malina (Rubus spp), jagoda (Fragaria vesca), šipurak (Rosa canina)... medu šumskim plodovima borovnica ubrana sa Bogicevice ucestvuje sa više od 90%.

Zahvaljujuci raznim stanišnim uslovima u ovom regionu egzistiraju brojne vrste životinjskog svijeta sisari, ptice, gmizavci, ribe, vodozemci i insekti. Po raznovrsnosti pernate i dlakave divljaci ovaj prostor spada u najbogatije djelove Balkana i Evrope. Sa aspekta lovnog turizma na ovom prostoru zastupljene su tri grupacije interesantne za lov i to:

Visoka divljac (srna, divokoza, mrki medvjed, divlja svinja)
Niska divljac (zec, jazavac, kuna, lisica, vjeverica)
Ptice (tetrijeb, jarebica, orao, kamenjarke, lešinari)

Jedan od najznacajnih prirodnih bogatstava ovog podrucja cini bogat šumski fond na kojem su se razvili znacajni preradivacki kapaciteti. Nedovoljna otvorenost šuma cini ogranicavajuci faktor razvoju šumarstva pa se znatan dio šuma ne koristi, dok se otvorene šume, blizu puteva, pretjerano i neracionalno koriste.

I za kraj citat kako je poznati književnik Dušan  Kostic opisao Plavski suton: „ova dolina je tako prijatna oku. Divno se i ponosno dižu planine oko nje, kao da su sklopljene necije brižne ruke nad tihom njenom ljepotom... Plav je vazdušna banja i svake godine je sve više privlacan za odmor i ljetovanje. Vecernji sutoni su ovdje blagi, meki a jezero rano poklopi modra slika Visitora. Ali još dugo, sve do mraka, u vodi se vide odbljesci okolnih planina – Visitora, Kofiljace i dalekih predjela Prokletija. Vide se tako bistro sve njihove staze, proplanici, šume i smetovi snijega. Sve je tako približeno oku, nacinjeno bliskim, a sve to nekako uvecava neodoljiv govor tišine.  Dok vesla ili vjetar, ili jata divljih pataka koje nikad ne sele iz ovih voda, ne zamute ogledalo, ta divna slika se vidi. “